Het is een koude, heldere winterochtend wanneer ik arriveer in Nazareth. Nog voor ik de kans krijg uit te stappen, wandelt Jean De Groote me door het grote hek tegemoet. Dat de voordeur klemt en deze manier van begroeten na al die jaren een gewoonte is geworden, vertrouwt hij me glimlachend met een zachte schouderklop toe. De ontvangst verraadt een jeugdig enthousiasme.

Al ruim 40 jaar timmert Jean De Groote aan zijn weg als beeldend kunstenaar. Zijn schilderijen worden geregeld tentoongesteld in zijn huisgalerie S. & H. De Buck in Gent. De laatste maanden produceert hij intensief nieuw beeldend werk vanuit zijn atelier op de eerste verdieping. Deze ‘monikkencel’, schrijft aldus Isolde De Buck in de catalogus bij de meest recente expo ‘Les fleurs de Rue du temple’, is zijn dagelijkse biotoop. Daar ontvouwt zich herhaaldelijk het magische proces waarbij wat naar binnen is gekomen, verwerkt terug naar buiten op doek wordt gestreken. Hij bereidt zich voor op zijn volgende tentoonstelling eind september 2019 bij zijn huisgalerie. Tijd om een aantal van zijn meest recente werken van naderbij te bekijken.

Het oerwerk met twijgjes (The essence of things) vond al publieksogen tijdens voormelde expo in 2017 (Les Fleurs de Rue du Temple). De twee licht gebogen en puntige takjes verwijlen in een leegte en zijn enkel met hun schaduwen weergegeven. Er zijn weinig uitgesproken kleuren te bespeuren. Dit werkje is onderhand een begin gaan vormen van een hele reeks werken die de kunstenaar momenteel aan het ontwikkelen is op deze kamer van vier op vier. Doeken staan netjes verticaal opgeborgen, deels op spieraam, deels nog los plat liggend of rechtstaand opgerold.

Deze serie takjes en twijgjes zijn een ode aan het Schone in het alledaagse. Het alledaagse schone waar men meestal snel aan voorbij gaat. Zijn dagelijkse wandelingen met zijn elfjarige hond Frodo brengen hem langs talloze kleine wonderen die hij soms meeneemt naar zijn atelier. Daar blijft het dan liggen tot het een bestemming vindt op canvas. Soms omdat het licht er plots toevallig magistraal op valt, soms omdat hij overvallen wordt door de onnoembare complexiteit ervan en hoe oneindig mooi dit kan zijn. De Groote ziet zichzelf als een pure platonist. Hij wil de Ideeën zelf weergeven op zijn schilderijen, niet de afstraling ervan in de werkelijkheid. Daardoor is het weergegeven twijgje niet zomaar een takje naast ontelbare andere takjes, maar hét takje. Een ambitieuze missie die meerdere pogingen vergt.

Elke dag opnieuw trekt hij zich terug in zijn atelier, alleen en zonder voorkennis van wat er kort nadien op doek te zien zal zijn. Dit absolute gebrek aan intentioneel voorbereidend werk verleent het creatieproces een soort louterende karakter dat sterk meditatief is vooraf, bij aanvang en nadien. Er is dan enkel het moment, zelf bij de keuze van een onderwerp. Objecten worden dan ook weergegeven zoals ze zijn, ontdaan van enige context. Enkel het licht zelf (en de schaduw) wordt in rekening genomen omdat het geschilderde object hieraan al zijn bestaansrecht ontleent, zowel in oorsprong als organisme als in handen van de kunstenaar als ‘model’. Ook de beschouwer heeft zijn waarneming hieraan te danken. Op die manier is De Groote ook een purist te noemen die de essentie van de dingen tracht te vatten in een beeld, ontdaan van ballast, maar tegelijk veelomvattend. Een twijgje is niks, maar tegelijk historisch zo veel dingen in één.

Richard Feynman, de Amerikaanse natuurkundige die wetenschap tot bij een groot publiek wist te brengen, schreef ooit dat we het universum in een glas wijn kunnen zien. De Grootes werken doen iets analoogs door de kijker te wijzen op de waarde van een ogenschijnlijk betekenisloos, verloren gevallen takje. Door dit onderwerp op dergelijk technische manier in een artistieke context te vertalen, wordt een twijgje de protagonist van een groter verhaal. Een takje met verdikkingen en kronkelingen, gaatjes en minuscule openingen, badend in zijdelings licht. Het kan bijna niet anders of de minutieuze kunstenaar gaat een innige relatie aan met deze natuurvondsten. Penseel en palet in de hand.

Het onderwerp wordt kort voor en tijdens het schilderen tot in de kleinste details geobserveerd en bestudeerd om de schilderkunstige weergave op doek zo natuurgetrouw mogelijk te maken. Die fase heeft meditatieve, zelfs mystieke allures. De kunstenaar (subject) en het twijgje (object) vallen heel even samen en vormen een harmonische eenheid, althans op een mentaal niveau. Enkel het doek en de schilderkunstige geste zelf vormen zorgen voor een onderscheid, voor een externe drager van dit meditatieve moment. Als het werk klaar is, kunnen ze in tweede instantie een beschouwer beroeren die hoogstwaarschijnlijk eerder talloze van die takjes argeloos heeft genegeerd wegens totaal onbelangrijk. Nu is er geen ontkomen aan. Ze staan op doek, contextloos, als hun naakte zelf.

 

De mystieke sfeer waarvan het creatieproces doordrongen is, doet me terugdenken aan de Duitse kunstenaar Wolfgang Laib. Die vertoeft gedurende 2 maanden in Duitse weilanden met paardenbloemen waar hij het gele stuifmeel in grote bokalen verzamelt. Hiermee maakt hij nadien gigantische stralende tapijten zoals in De Pont in Tilburg te zien is. De Groote reserveert mentale ruimte voor contemplatie vooraf (wandeling), maar respecteert de natuur als materie zowel tijdens het verzamel- en schilderproces alsook bij het eindproduct. Het is dan ook begrijpelijk dat hij Joseph Beuys en Anselm Kiefer als grote inspiratiebronnen naar voren schuift.

De laatste reeks werken in voorbereiding op de expo in september bevat niet allemaal twijgjespracht. Eén ding hebben alle werken wel gemeen. Ze zijn gemaakt vanuit een statuut van afzondering en diepe contemplatie. Ze vertellen het verhaal van een kunstenaar die de stilte opzoekt. Een kluizenaar bijna, zoekend naar de essentie der dingen nadat ze hier op aarde na verloop van tijd hun waarde hebben verworven en daardoor een plek op zijn canvas verdiend hebben. Een stoel, een hemd, een lamp, een schoen. Gewone voorwerpen die voor de kunstenaar een speciale betekenis in zich dragen. Vast staat wel dat Jean De Groote zijn onderwerpen laat stralen vanuit zichzelf, vanop het doek waardoor ze bijna een sacraal karakter krijgen toegedicht. Werk voor genuanceerde fijnproevers.

 

Jean De Groote is te volgen via www.jeandegroote.com en op Instagram via @sebastiandmorra. Hij stelt in het najaar tentoon bij galerij S. & H. De Buck te Gent.