Karolien Soete (Watou 2019)

In juli 2018 nodigde de kunstenaar onder de titel ‘Touch Me, Touch Me… please’ vier mensen uit om vier uit zeep vervaardigde handen actief als handzeep te gebruiken in hun dagelijkse leven. Het was een onderzoek naar interactiepatronen en de effecten ervan op mensen en de zeephanden zelf. Er werden vragen gesteld naar de betekenis van bewustwording, vergankelijkheid en de rol die kunstobjecten in een actieve ervaringscontext kunnen vervullen.

Tijdens deze 39e editie van Kunstenfestival Watou zijn drie handen te zien binnen een tentoonstellingscontext waarmee de ogen (en neus) geleid worden naar de objecten zelf. De handen van de beschouwer raken de zeephanden niet actief aan. De interactie is niet tactiel, maar gebeurt op een visuele en indirecte manier. Hierdoor komt de aandacht te liggen bij het proces van deterioratie van de handen dat zich zichtbaar tijdens de loop van het kunstenfestival zal voltrekken. De eerdere intentie van actief gebruik van het werk (2018) met een nauwe fysieke nabijheid wordt vervangen door een subtiele en beschouwende relatie met grotere fysieke afstand, maar met duidelijke ruimte voor mentale reflectie bij de kijker. 

Het waarderen van de schoonheid die in zichtbaar verval ligt besloten, is een van de kernelementen van het Japanse Wabi Sabi. Het is een term die zich algemeen moeilijk in woorden laat vangen en zijn betekenis eerder uit de ervaringshorizon van de individuele mens haalt. “Het gaat niet [enkel] om wat we zien, maar om hoé we zien” stelt Beth Kempton hierover in haar recente en gelijknamige boek uit 2018. Dat gaat zonder meer op voor Touch me please. Hoé we dit werk bekijken, heeft onder meer met onze eigen afgelegde weg als mens te maken en met de rol die handen hierbij gespeeld hebben. Tegelijk wordt de kijkervaring ook bepaald door het moment van kijken binnen de expositieperiode en de gradatie van verval die zich dan laat zien. Het werk zal zich dus geen twee keer op dezelfde manier laten zien. De kijker gaat telkens een andere relatie met de geëxposeerde handen aan waarbij de mogelijkheid tot intimiteit, die onze handen via aanraking aanbieden als terrein van reflectie, wordt opengesteld om als bezoeker te betreden.

Hoewel we er niet zo vaak bij stilstaan, vertellen mensenhanden vele verhalen over de personen die ze dragen. Ze liegen zelden en zijn daarom een indicatie voor onze leeftijd, het soort werk dat we doen, persoonlijke hygiëne en esthetische voorkeuren (naakte versus versierde handen). We gebruiken onze handen elk op andere manieren terwijl we toch zoveel dingen hetzelfde doen. Met 27 botjes per hand en een kluwen van zenuwen en spiervezels die deze inkapselen, vormt dit koppel werktuigen een ingenieus staaltje van mechanisch vernuft. Charles Darwin stelde in zijn ‘The Origin of Species’ (1875) dan ook terecht dat: “Man could not have attained his present dominant position in the world without the use of his hands.” 

Touch me please is een zachte uitnodiging tot reflectie over onze eigen vergankelijkheid en hoe mooi dit kan zijn. Het werk is een visueel middel om onszelf en onze levensweg aan te raken en de esthetische waarde hierbinnen te (h)erkennen of minstens om onszelf naar onze eigen handen te doen kijken en overweldigd te raken van de natuurlijke schoonheid die deze ‘grijpers’ herbergen.

Deze tekst werd gepubliceerd in de catalogus Saudade • Kunstenfestival Watou 2019 • Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.

Het kunstenfestival start op 29 juni 2019 en loopt tot en met 1 september 2019.