Vanop het Vredesmonument kijk ik uit over de Gentbrugse Groenpool. In de verte zie ik Dries Verstraete die mijn richting uitwandelt. Een jaar geleden kwam ik voor het eerst met zijn werk in contact, toen zijn collages me als verjaardagscadeau zomaar in de handen werden geduwd. Vrijwel onmiddellijk maakten ze verhalen in me los, door de verschillende personages, rekwisieten en woorden die erin zijn opgenomen. Mijn eigen herinneringen deden de rest. Esthetiek is duidelijk een drijfveer voor Dries Verstraete. Verloren gewaande populaire cultuur is dat ook, net als zijn bijzonder oog voor detail.

We hebben afgesproken te gaan wandelen en het over zijn pad, beeldend werk en creatieproces te hebben. Het jaareinde is drassig en voelt klam aan, maar ons wandelgesprek krijgt al snel een intrigerende cadans.

Verstraete is opgeleid als analoog fotograaf aan het Gentse KASK. Hij vertelt over zijn doka en hoe hij nooit volledig de overstap naar digitale fotografie heeft gemaakt. Voor zijn eindwerk wandelde hij in 2004 de Schelde af in 23 dagen. Na 360 km had hij voldoende fotomateriaal om zijn reis via gelamineerde foto’s en gevonden objecten te exposeren in 250 met water gevulde bokalen.

Magie

Een aantal jaren geleden startte hij met het ontwerpen van collages, telkens op hetzelfde formaat. Het creatieproces valt hierbij uiteen in twee grote delen. Eerst schuimt hij als een beeldarcheoloog rommelmarkten, kringwinkels of een occasioneel vervallen leegstaand pand af om oude beelden te vergaren. Foto’s, tijdschriften, overjaars behangpapier of een oud schoolschrift begeesteren hem en nopen tot actie. Gefascineerd door het verleden en de historische geladenheid van materiaal gaat hij vervolgens als een archivaris aan de slag: beeldverzamelingen ontleden om hieruit achtergronden, personages en rekwisieten te selecteren en te klasseren. Nog voor hij met feitelijk ontwerpen begint, brengen deze noodzakelijke voorbereidingen het creatieproces al goed op gang.

Het magische uur situeert zich ’s avonds. Het is het moment waarop talloze beeldfragmenten zich uit handen van de kunstenaar samen transformeren tot alternatieve kleine verhalen. Initiële betekenissen verglijden, nieuwe ontstaan. Steeds met ondersteunende muziek op de achtergrond neemt hij uit zijn rijkelijk gevuld archief een aantal verzamelmappen met beelden ter hand en laat het moment zelf bepalen welke richting hij uitgaat. Het herbestemmen van vervlogen beeldcultuur is ondertussen verworden tot een dagelijkse handeling.

Intertekstualiteit

Bij het spelen met beelden is het proces minstens even belangrijk als de uiteindelijke collage. Met zijn beeldend werk recycleert hij tijd en ruimte, decontextualiseert hij allerlei personages en taal, creëert hij telkens een narratief met nieuwe, soms absurde betekenissen waarop wij als kijker onze eigen subjectieve blik projecteren.

Neem nu What took you so long? (2020). We zien Sophia Loren die een lapje vlees van zich afhoudt als was het een vuile onderbroek. De achtergrond is de titelpagina van een tweedehandsboek dat iemand zich heeft toegeëigend door het te naamtekenen. Tijd, ruimte en betekenis worden als speelkaarten geschud en op een kartonnen tafeltje gegooid (de onderdelen worden met behangerslijm op de flappen van oude classeurs gefixeerd). Wat beroert de blik van de kijker? Een statement over de vleesindustrie? Een speels en spitsvondig beeld zonder meer?

De Franse-Bulgaarse filosofe Julia Kristeva kwam in 1966 in het Westen voor het eerst aandraven met de term intertekstualiteit. Kort gezegd: een tekst enkel kan worden begrepen in het licht van andere teksten. De werken van Dries Verstraete zijn geen exclusieve dragers van taal, maar als betekenaars wijzen ze ons terdege op het feit dat ook onze beeldtaal evolueert. Wie en wat ooit tot de populaire beeldcultuur behoorde en nu door de dagelijkse digitale beeldentsunami lijkt ondergesneeuwd, wordt door de collages van deze kunstenaar terug opgevist, geherwaardeerd en zo nieuw leven ingeblazen.

Dit artikel verscheen eerder reeds in TheArtCouch Magazine #7.